CHIỀU NGHĨA LỘ
Chiều nay,
Nghĩa Lộ tự dưng nắng lạ. Cái nắng hanh hao, lạc lõng giữa một chiều đông miên
man và vô định.
Cũng là những
điều lạ lùng, ấy là lúc ta bắt gặp một nơi dừng chân của những con dốc đã thấm
mệt sau khi nhoài mình bắt cho kỳ được những dải mây bồng bềnh trên đỉnh Hoàng
Liên. Núi thì xa, mây thì cao. Thôi thì, cứ nghỉ ngơi cho đã. Có lẽ vì thế nên
nơi này mới có cái địa hình diệu kỳ đến vậy. Y chang một cái chảo lớn giữa đất
trời. Ở đó, miệng chảo là những dãy núi xa xa, thấp thoáng bao bọc xung quanh,
lởn vởn từng đám mây trắng mờ ảo, bí hiểm; lòng chảo là cánh đồng Mường Lò xanh
biêng biếc, sinh động đến lạ thường. Và Nghĩa Lộ, là nơi trung tâm của lòng
chảo chứa chất trong nó bao nhiêu là men say.
Như ai đó đã ví những chiều thu Nghĩa
Lộ - những chiều mùa thu “nắng vàng như mật”. Và chiều nay – một chiều mùa
đông, cái nắng đất trời miền Tây vẫn vàng ươm, ngọt lịm. Đó là chút mật còn sót
lại, vương vấn nơi đáy lòng chảo Mường Lò. Vì lẽ đó mà đất trời Nghĩa Lộ trở
lên vô cùng quyến rũ. Những ai qua lại Nghĩa Lộ nhiều mới thấy được sự khác
biệt. Bên kia đèo Ách dẫu có mưa rây mưa rớt thì sang đến bên này vẫn tạnh ráo
như thường. Nhất là từ Thái Lão, trên đỉnh dốc nhìn xuống con đường thẳng như
kẻ chỉ chia cắt cánh đồng mới thấy hết sức ấm của cái lòng chảo khổng lồ hội tụ
nắng trời. Người ta bảo những điều kỳ diệu ấy là do tạo hóa đã ban tặng cho
mảnh đất và con người Nghĩa Lộ để trả ơn con người đã tưới mồ hôi vào đất. Là
bởi vì người Nghĩa Lộ biết nâng niu, chăm bẵm cho từng tấc đất quý giá của cha
ông.
Giờ là lúc tan tầm, thị xã nhỏ bé
bất chợt hết suy tư và trở nên náo nhiệt lạ thường. Một đoạn đường Điện Biên
nườm nượp người và xe cộ. Người từ các công sở, học sinh từ các trường học và
các bà, các cô từ các bản xung quanh tất tưởi chợ chiều. Cũng là thị xã nhưng
chiều Nghĩa Lộ không nồng nặc mùi vị của những cuộc mưu sinh mà ngan ngát mùi
hương của cánh đồng Mường Lò, của mùa ngô nếp. Hương ngô theo chân các bà, các
chị người Thái len lỏi khắp chợ, vào tận trong các ngõ ngách. Nhưng náo nhiệt
nhất vẫn là “chợ ngô” dốc Đỏ.
Chợ nằm dọc bên hông dốc Đỏ, hai
bên là cánh đồng Mường Lò xanh hút tầm mắt. Những bắp ngô còn nguyên lớp áo
xanh tươi rói theo chân người mời gọi khách gần xa. Những bếp ngô luộc bốc khói
nghi ngút, những bếp ngô nướng đỏ rực than. Thực khách ngồi thong thả hít hà
hơi ấm tỏa ra từ những chiếc bếp đơn sơ và đón nhận chút gió lành lạnh của
chiều đông phả về từ bốn phía. Những “chủ hàng” giản dị và thuần hậu bởi đa
phần họ là những người phụ nữ chân lấm tay bùn, cùng những bắp ngô ngọt ngon
bước ra từ ruộng nương sau mấy tháng trời làm bạn cùng nắng mưa và gió máy. Ngô
nếp Nghĩa Lộ - một thứ ăn chơi “siêu” bình dân và rẻ đến khó tưởng. Nhiều khi
tôi nghĩ với cái giá tiền ấy có bõ bèn gì so với cái công dãi nắng dầm mưa khi
trồng cấy, chăm nom, có bõ bèn gì so với cái công ngồi cả ngày trời hứng bụi
đường và hít khói bụi? nhưng nơi chợ ngô lúc nào cũng nườm nượp người và rộn rã
tiếng cười nói. Những cuộc bán mua giản đơn, không ì èo, nhũng nhẵng, cũng
chẳng có cái chanh chua đanh đá thường thấy của chợ búa. Hẳn ai đã từng dừng
chân bên những hàng ngô nơi dốc Đỏ chắc chắn sẽ nhớ mãi những ấn tượng này.
Chiều Nghĩa Lộ. Nắng đã nhạt dần
trên những tán ban. Những lá ban bắt đầu ngả vàng. Những cành ban nghiêng mình
đón gió, lay lay trong ánh chiều nhập nhọa. Gió Mường Lò vi vút, loay hoay mãi
cũng không ra nổi cái lòng chảo khổng lồ. Tưởng như trong cái hoàn cảnh ấy, gió
sẽ nổi đóa lên, mà giận dữ, mà vần vũ. Nhưng không. Gió vẫn hiền lành và ngoan
ngoãn. Có vội vàng mấy cũng chỉ làm rớt những chiếc lá vàng đang đón chờ ngày
chuyển kiếp. Thì thôi. Đó là phận lá.
Chiều Nghĩa Lộ. Đứng dưới chân Khu
di tích Căng – Đồn nhìn lên những bậc đá nhấp nhô dẫn ta tới chân tượng đài
Chiến thắng. Cái khí thế của những chiến công năm xưa tạc vào lòng đá, hiển
hiện dưới ánh chiều vàng. Đứng dưới chân tượng đài mà nghe đâu đó những lời ca
bất hủ của một lớp trai tráng ầm ầm khí thế "cùng nhau đi hồng binh",
văng vẳng trong những câu hát của chiến sỹ - nhạc sỹ Đinh Nhu. Tiếng hát hòa
lẫn trong tiếng gió len lỏi khắp đồi thông, lao xao trời chiều Pú Chạng. Những
chiếc lá cuối cùng của mấy gốc hoa đại lay lắt chực rơi, phủ lên những nấm mồ
xanh cỏ. Đấy là những chiếc lá cuối cùng vĩnh biệt không gian để về với đất mẹ.
Và cũng từ nơi mà những chiếc lá ấy ra đi sẽ nảy lên những chồi mới, xanh non
và mạnh mẽ.
Chiều Nghĩa Lộ. Những con đường
mang nhà cửa, cây cối, những con người nhỏ bé, tất bật và cả ánh sáng của đèn
điện, xe cộ chạy vào màn đen mờ ảo. Mấy bác xe ngựa đã xong cuốc xe cuối cùng
líu ríu rủ nhau ra về. Lẫn trong trời chiều, tiếng vó ngựa đổ dồn, giục giã.
Chút hương cuối ngày của Mường Lò quẩn vào những vòng xe hối hả theo người đi
vào các ngõ.
KỲ PHƯƠNG
(Nguyễn Thu Phong
Khu tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh thị xã
Nghĩa Lộ - Yên Bái)
Ảnh : Gocnhin.net
